زبان رسمی مردم این روستا زبان فارسی است. ولی مردم به گویش لری بویراحمدی با یکدیگر تکلّم می‌کنند که آمیختگی زیادی با زبان فارسی دارد و هر فرد خارجی با کمی دقّت می تواند از مضمون صحبت و کلمات آگاهی یابد.
مذهب
مردم این روستا همگی مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند. مذهب عمیقاً در بین آنان نفوذ دارد. مذهب در بین اهالی روستای دهبرآفتاب به دلایل متعددی از جمله:
– اینکه آنان از اولاد پیامبر هستند. جد بزرگ آنان(آقامیر) با ۲۳ پشت به حضرت زین العابدین می رسد.
– وجود میرفتاح جد آنان بعنوان یک شخصیت بر جسته مذهبی و عرفانی که نه تنها مردم این روستا که مردم دیگر نقاط استان برای او احترام زیادی قائل اند و به او اعتقاد راسخ دارند.
– وجود شخصیتهای علمی و مذهبی همچون میرزینال حسینی و سیّد محمّد لطیف حسینی که تحصیل کرده حوزه های علمیه اصفهان بودند.
– انتظاراتی که مردم دیگر نقاط بعنوان سادات از مردم این روستا داشتند باعث گردیده که مذهب در بین آنان از نفوذی قابل توجه برخوردار باشد.
مذهب
مردم این روستا همگی مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند. مذهب عمیقاً در بین آنان نفوذ دارد. مذهب در بین اهالی روستای دهبرآفتاب به دلایل متعددی از جمله:
– اینکه آنان از اولاد پیامبر هستند. جد بزرگ آنان(آقامیر) با ۲۳ پشت به حضرت زین العابدین می رسد.
– وجود میرفتاح جد آنان بعنوان یک شخصیت بر جسته مذهبی و عرفانی که نه تنها مردم این روستا که مردم دیگر نقاط استان برای او احترام زیادی قائل اند و به او اعتقاد راسخ دارند.
– وجود شخصیتهای علمی و مذهبی همچون میرزینال حسینی و سیّد محمّد لطیف حسینی که تحصیل کرده حوزه های علمیه اصفهان بودند.
– انتظاراتی که مردم دیگر نقاط بعنوان سادات از مردم این روستا داشتند باعث گردیده که مذهب در بین آنان از نفوذی قابل توجه برخوردار باشد.
مسجد: تا قبل ازمتمرکز شدن روستائیان در مکان فعلی بعلّت پراکنده بودن منازل، لزوم احداث مسجد به نظر نمی آمد. ولی با احداث اولین منازل در روستای دهبرآفتاب در کنار خود به احداث مسجد پرداختند. با رشد جمعیت وکوچک بودن مسجد اول به احداث یک ساختمان جدید پرداختند که ساخت آن در محل بنای قدیمی از سال ۷۴ آغاز گردیده است و مردم کلیه مراسمات مذهبی خویش را در این مکان برگزار می‌کردند ولی بدلیل تقدسی که برای آن قائل بودند و مسجد را صرفاً محلی برای عبادت می دانستند جهت برگزاری مراسم عزاداری دهه ی محرم و گردهمائی های افراد روستا در مواقع لازم وجود مکانی دیگر لازم بنظر می رسید که به احداث یک حسینیه با زیر بنای ۵۰۰ متر پرداختند که هزینه آن از طرف اهالی روستا پرداخت گردید و اکنون کلیه مراسم مذهبی در این حسینیه بر پا می‌شود.
چگونگی رفت و آمد مردم به مسجد و شرکت در مراسم مذهبی:
افرادیکه منازل آنان در نزدیکی مسجد باشد نمازهای خود را در مسجد برگزار می‌کنند. در شبهای ماه محرم همه مردم در حسینیه و مسجد روستا گرد هم می آیند و به عزاداری می پردازند. همچنین در شبهای ماه مبارک رمضان که یک روحانی از طرف حوزه علمیه قم به این روستا وارد می‌شود. به برگزاری کلاسهای قرآن و آموزش احکام برای اقشار مختلف روستا می پردازند. علاوه بر اینها وقتی فردی از روستا از دنیا برود کلیه مراسم فاتحه خوانی و ختم آنرا در حسینیه برگزار می‌کنند و حسینیه از دو قسمت که بوسیله پرده ای از یکدیگر جدا می‌شود. در یک طرف زنان و در طرف دیگر مردان می نشینند.
احساسات مذهبی مردم در فشرهای مختلف:
احساسات مذهبی در بین همه مردم یکسان نیست. میتوانیم بنویسیم مسن ترین افراد سنتی ترین افرادند و تعصبات غلیظی نسبت به دین و مذهب دارند و کمتر موردیست از افراد مسن که نسبت به مذهب بی توجه و یا کم توجه باشد. در میان سالمندان افراد بسیاری وجود دارد که حافظ ادعیه و اوراد دینی هستند و در اوقات فراغت خویش به قرائت قرآن و دعاها مشغول می گردند. این گونه حالات و رفتارها در سنین پائین تر کمتر دیده می‌شود. مسن ترها چون تقلیدی محض اند اعتقاد آنان نیز سخت تر است. ولی در قشرهای میان سالان و افرادی که با آگاهی دوران انقلاب را درک کرده اند بینش آنان نسبت به مذهب روشنتر است و درک عمیقتری از مذهب را در ذهن دارند. اعتقادات مذهبی در میان نوجوانان و تا حدودی جوانان کمرنگ تر بوده و اعتقادات مذهبی آنان کمتر از میانسالان و سالمندان و حتی تعداد زیادی از جوانان است. ولی کمتر فردی ست در روستای دهبرآفتاب که درماه رمضان روزه نگیرد یا در عزاداریهای ماه محرم شرکت نکند.
روابط متقابل مردم و رهبران مذهبی
افراد و رهبران مذهبی دارای احترام زیادی در نزد مردم روستای دهبرآفتاب هستند و حرفهای آنان را سرمشق خویش می دانند و در مسائل مورد اختلاف حرف آنان مطاع است و همیشه افرادی که مورد مشورت قرار می گیرند افرادی اند که از نظر مذهبی دارای وجهه باشند. با اینکه مدت مدیدی از فوت مرحوم میر فتاح می گذرد ولی همچنان یاد او در اذهان باقی ست. همچنین سایر افراد مذهبی که در روستا بوده اند مود احترام زیادی بوده اند. در سال ۱۳۵۶ از روحانیون مورد تعقیب ساواک بودند که به این روستا آورده شدند و تا مدت مدیدی با لباس مبدل در این روستا زندگی می‌کرده اند و هرگاه که خطری احساس می شد آنانرا در مزارع پنهان می‌کردند، تا آنکه اوضاع آسانتر شد. این واقعه بیانگر نگرش افراد روستا نسبت به مذهب و افراد روحانی و مذهبی داشت.
تأثیر مذهب در زندگی مردم روستا
همانطور که قبلاً گفته شد روستای دهبرآفتاب نیز مانند اکثر نقاط روستایی ایران یک محیط سنتی است. یعنی دارای مردمی است سنّتگرا که در برابر تغییرات مقاومند و پایبندی آنان به آداب و رسوم و آئین گذشتگان راسخ است و با توجه به زمینه های تاریخی وجود مذهب در بین اهالی این روستا، مذهب در تمامی جنبه های زندگی آنان وارد شده است و در کوچکترین رفتارهای آنان می توان نفوذ مذهب را مشاهده کرد و در تمامی منازل می توان نشانه ای از مذهب را یافت که بیانگر تأثیر مذهب در زندگی آنان است. در زمان معاشرت با دیگران حفظ و رعایت آداب معاشرت، حقوق همسایگی، در حل اختلافات، در آداب طعام، در معاملات، در دادن خمس و زکات، در صدقه دادن، در درمان و معالجه بیماریها و توسّل جستن به دعا، در ازدواج و شاید بتوان گفت مهمترین نشانه نفوذ مذهب در بین روستائیان دهبرآفتاب تعداد شهدا، جانبازان و رزمندگانی است که در زمان جنگ هشت ساله در جبهه های جنگ حضور داشتند و می توان گفت آن اندازه که اینان از مذهب متأثر بوده اند از هیچ عامل دیگری تأثیر پذیر نبوده اند و در کاوش زندگی هر یک از این شهدا و رزمندگان می بینیم که آنان پرورش یافته دین و مکتب اند و این امر را در وصیت نامه و خاطراتی که از آنان نقل می‌شود می توان دریافت.
موقعیت جغرافیایی :
روستای دهبرآفتاب یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان بویراحمد از استان کهکیلویه و بویراحمد می‌باشد که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج و در سر راه جاده یاسوج به سی سخت قرار دارد. از طرف شرق به روستای گنجه ای و از طرف غرب به روستاهای امیرآباد و تله گاه محدود می‌شود و شهر سی سخت در قسمت شمال غربی روستا واقع گردیده. سراسر مرز شمالی روستا را رشته کوه زاگرس تشکیل می‌دهد. در جنوب شرقی روستا، روستای سه ریز و درجنوب آن روستاهای فیروزآباد و راه مالی واقع شده اند.
موقعیت جغرافیایی :
روستای دهبرآفتاب یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان بویراحمد از استان کهکیلویه و بویراحمد می‌باشد که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج و در سر راه جاده یاسوج به سی سخت قرار دارد. از طرف شرق به روستای گنجه ای و از طرف غرب به روستاهای امیرآباد و تله گاه محدود می‌شود و شهر سی سخت در قسمت شمال غربی روستا واقع گردیده. سراسر مرز شمالی روستا را رشته کوه زاگرس تشکیل می‌دهد. در جنوب شرقی روستا، روستای سه ریز و درجنوب آن روستاهای فیروزآباد و راه مالی واقع شده اند.
ادامه دارد…
موقعیت جغرافیایی :
روستای دهبرآفتاب یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان بویراحمد از استان کهکیلویه و بویراحمد می‌باشد که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج و در سر راه جاده یاسوج به سی سخت قرار دارد. از طرف شرق به روستای گنجه ای و از طرف غرب به روستاهای امیرآباد و تله گاه محدود می‌شود و شهر سی سخت در قسمت شمال غربی روستا واقع گردیده. سراسر مرز شمالی روستا را رشته کوه زاگرس تشکیل می‌دهد. در جنوب شرقی روستا، روستای سه ریز و درجنوب آن روستاهای فیروزآباد و راه مالی واقع شده اند.
ناهمواری ها
از آنجا که این روستا در ناحیه ای کوهستانی واقع گردیده پستی و بلندی های زیادی در آن وجود دارد که از بلندی های آن می‌توان از ارتفاعات تنگال قاف، دلی، برف کرمو، گردنه بره باز و کوه حجال را نام برد. که اینها از بلندترین قلّه های رشته کوه دنا می‌باشند و همچنین از گردنه قلیانی،کل خاری دون،گردنه مله گرگی، سرکشا، را که از دیگر ارتفاعات منطقه می‌باشند می‌توان برشمرد. در کنار این بلندی ها درهّ ها و شیارهایی وجود دارد که مهمترین آنها بنامهای درّه درّه، درّه گلی، چهار درّه، درّه گچی، درّه خوردیل، درّه جابهاره، بیشه گچسار، کر خرسی معروفند. مناطقی نیز بصورت هموار وجود دارد که غالبا در آنها کار کشاورزی صورت می‌گیرد که مهمترین آنها بدین ترتیب اند : سربخل کل- سراشکفت-تختیل-سواره جاپنبه ای- پنج بهری – خل ورودون – جا پیازی – جاجویل – پرغ انداز .
آب و هوا
دمای متوسط هوا از ۳۶ درجه سانتیگراد در گرمترین ماههای سال تا ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر در فصل سرما متغیر است. باران معمولاً از آبان ماه شروع و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه دارد. متوسط بارندگی در حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر در سال( گاهی بیشتر) است.
روستای دهبرآفتاب به دلایل متعدد از جمله واقع شدن در دامنه زاگرس از چشمه های متعددی برخوردار است. از آن جمله چشمه گردو، چشمه سفیداری، چشمه میر علی شیری، چشمه بیشه گچسار، چشمه بندان، چشمه درّه درّه، چشمه چنگالی، چشمه اوله، چشمه تُپ تُپو و چشمه چال چویلی است.
در محدوده جغرافیایی روستا دو رودخانه جاری است. یکی رودخانه بشار که با گذشتن از قسمت جنوبی روستا نهایتاً به رود کارون می‌ریزد. و دیگری رودی کوچک که حد فاصل روستای دهبرآفتاب و روستای گنجه ای است و از رشته کوه دنا سرچشمه می‌گیرد و به رودخانه بشار می‌ریزد و آب مزروعی روستا از همین رودخانه است و با احداث نهری به طول چهار کیلومتر به روستا وارد می‌شود. آب شرب روستا نیز در امتداد همین نهر و بوسیله لوله از فاصله ای حدود پنج کیلومتر قبل از آب مزروعی و مجموعا بطول ۹ کیلومتر به دو منبع فلزی که در قسمت شمالی روستاست وارد می‌شوند و بوسیله آب لوله کشی به همه منازل وارد می‌شود.
پوشش نباتی *
این روستا بدلیل واقع شدن در ناحیه معتدل سردسیری و فراوانی بارش و بالا بودن نسبی رطوبت زمینه رویش گیاهان و درختان متعددی را فراهم آورده است. که از گیاهان و درختان با ارتفاع زیاد می‌توان از بلوط ، پسته کوهی ، چنار، صنوبر(خیلی کم)، تاگ نام برد. و از درختان با ارتفاع متوسط بن، زالزالک ، ارزن( بادام کوهی) ، کاج وحشی و کیکم را می‌توان نام برد و همچنین شن و خوشک از این گونه اند.
از گیاهان کم ارتفاع بعضی خواص دارویی دارند و بعضی خوراکی اند و برخی نیز جهت علوفه حیوانات جمع آوری می‌شوند و برخی غیر خوراکی و یا سمی‌اند.
از جمله گیاهانی که جنبه دارویی* دارند می‌توان از :
پشموک( پشمک) Pshmok ، بکلو Bakalo، گوش بره Gosh Bareh، آویشن کوهی۱۰- درمه۱۱ Daram شیرین بیان Shirin Baian۱۲، خاکشیر ۱۳، برنجاس Brenjas، انگیون Angu، اولیله Oulileh ، گل بنفشه ، بله Balah
گیاهانی که جنبه خوراکی دارند :
کنگر Kangar، کاسنی Kasni ، ریواس Rivas، کارده Kardeh، تره کوهی ، قارچ، خرگریفKargeref، لیزک Lizak،شمشیره Shamshirah،تولهTolah، دون بنگشتی Don Bengeshti سیرمه گیاه Sirmeh Giah، ریحون، پونه، غلفه Gholfeh، لپو Lopoh، غازی اغا Ghazi agha، کلک اویی Kelk ouie، سیر کوهی ، تی تپره Tay Taparah، گوپلنگ Gopeleng، تگ Tog ، سینه کوگی Sineh kogi، دره( تمشک) .
و از گیاهان کم ارتفاع که مصرف دامی‌دارند :
چمن وحشی ، کالو kallo ، جارو سفید (جیر) Giyer، گینه ( گون) Gineh، جاشیر Jashir، خاری Khari
و از دیگر گیاهان غیر قابل مصرف :
گل کره دز Gol kareh doz، خار زرد ، گل گاخیرو( گل شیپوری) Gol gakhairo، خار تنگو khartengo، گوش گرگی Gosh gorgi.
زندگی جانوری
حیوانات وحشی بسیاری در این منطقه زیست می‌کرده اند که بدلیل نابودی جنگلها و شکار بی رویه ی آنها نسل آنها در این منطقه رو به نابودی گذاشته و یا به مکانهای امن تری رفته اند، و تعداد قلیلی از آنها یافت می‌شوند، از جمله : گراز، کفتار، شغال، گرگ، روباه، راسو، سمور، پلنگ، بز کوهی، خرس، مار، مارمولک، لاک پشت، قورباغه .
از پرندگان می‌توان:کبک، کبوتر، تیهو، هوپره، هدهد، انواع گنجشک، انواع کلاغ، عقاب،کرکس مرغابی را نام برد.
از انواع آبزیان نیز، ماهی و خرچنگ وجود دارند.
جنس و نوع خاک
جنس خاک( نوع طبقه بندی خاک از لحاظ درجه حاصلخیزی، فرسایش و عوامل آن) :
از نظر زمین شناسی خاک به دو نوع تقسیم گردیده است :
۱- خاکی که حاصل از گدازه های آتشفشان است.
زمین های استان کهکیلویه و بویراحمد بطور کلی منشأ آهکی داشته و به همین دلیل از نظر کشاورزی مرغوبیت اینگونه زمینها از زمینهای آتشفشانی کمتر بوده و حاصلخیزی کمتری دارند و به دلیل مجاورت با رشته کوه دنا، زمینهای آن سنگلاخی بوده و جهت درختکاری مناسبتر بوده، تا اینکه برای کشت محصولاتی مانند گندم مورد استفاده قرار گیرد.)